Nie można opowiedzieć historii powstania wielkopolskiego bez przywołania postaci Romana Dmowskiego. Jego Narodowa Demokracja cieszyła się wielkim poparciem Wielkopolan, którym bliskie były jej idee.
Właściwie wszyscy poważni politycy działający wówczas w Poznaniu i regionie związani byli z endecją, a o skali zaufania do niej najlepiej świadczą wyniki wyborów do Sejmu Ustawodawczego, gdzie zgarnęła niemal wszystkie mandaty. Wielkopolanie popierali Dmowskiego, on zaś starał się bronić ich interesów na forum międzynarodowym.
Instrumentem do tego stał się utworzony przez Dmowskiego – 15 sierpnia 1917 roku – w Lozannie Komitet Narodowy Polski, którego został prezesem. Był to właściwie rząd polski na emigracji; jego celem było odbudowanie państwa polskiego w granicach obejmujących także Wielkopolskę. O jego znaczeniu świadczy fakt uznania go przez rządy mocarstw Ententy – Francji, Wielkiej Brytanii oraz Włoch.
Komitet Narodowy Polski dobrze zapisał się w pamięci wielu, pochodzących z poznańskiego, żołnierzy zmuszonych do walki w niemieckiej armii, którzy trafili do francuskiej niewoli. Dmowski przekonał bowiem rząd francuski, by wielkopolscy jeńcy i dezerterzy stali się trzonem 100-tysięcznej Błękitnej Armii. Ten polski korpus, dowodzony przez gen. Józefa Hallera, przetransportowany został z pełnym wyposażeniem do Polski, wspierając walkę Wielkopolan z Niemcami.
W trakcie gdy powstańcy walczyli na wielkopolskich frontach, Dmowski prowadził nie mniej zaciętą walkę na arenie politycznej. Na początku 1919 roku został delegatem pełnomocnym Polski na konferencję pokojową w Paryżu. Już 29 stycznia wygłosił na posiedzeniu Rady Dziesięciu pięciogodzinne expose, dotyczące całości polskich żądań. Przedstawił zarys optymalnych granic Polski – tzw. linia Dmowskiego – które obejmowały oczywiście Wielkopolskę i to w stopniu szerszym, niż to wynikało z przebiegu frontów. Komentatorzy pisali, że zaimponował słuchaczom logiką wywodu, znajomością tematu, umiejętnością improwizacji i kompetencjami lingwistycznymi, bo sam przekładał swe wystąpienie na angielski i francuski, by nie doszło do przekłamań.
Dmowski wraz z Paderewskim, wdniu 28 czerwca 1919 roku, w sali zwierciadlanej Wersalu podpisał traktat wersalski, przywracający Polskę na mapę Europy. Ustalenia konferencji pokojowej sprawiły, że Wielkopolska stała się integralną częścią odrodzonej Rzeczypospolitej, polscy negocjatorzy przy zielonym stoliku nie tylko nie oddali nic z tego, co zdobyli powstańcy, ale jeszcze poszerzyli granice odrodzonego państwa polskiego.
