Opowieść o tym, jak Mieczysław Paluch zaangażował się w przygotowania do powstania wielkopolskiego, to doskonałe zobrazowanie roli przypadku w dziejach.
Na początku listopada pojawił się w Poznaniu, chcąc podjąć pracę w Zakładach Cegielskiego; traf chciał, że na ulicy spotkał Bohdana Hulewicza, swego przyjaciela z gimnazjum w Trzemesznie, z którym działał w Towarzystwie Tomasza Zana. Hulewicz zaangażowany był już w polską konspirację wojskową i natychmiast wciągnął do niej Palucha.
Okazało się, że Mieczek – bo tak był nazywany – jest właściwym człowiekiem, który pojawił się w odpowiednim miejscu, w stosownym czasie. Zyskał pełne zaufanie, prących do powstania, członków Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego, natomiast zachowawczy Komisariat Naczelnej Rady Ludowej dostrzegł w nim człowieka, który może okiełznać ich działania.
Jego pozycję ugruntowała brawurowa akcja z 13 listopada 1918 roku, zwana zamachem na Ratusz, której efektem było opanowanie przez Polaków Wydziału Wykonawczego poznańskiej Rady Robotników i Żołnierzy. Polscy kontrolerzy, działający z ramienia Rady, weszli wówczas do instytucji wojskowych i administracji cywilnej, co pozwoliło gromadzić informacje o sytuacji i nastrojach panujących wśród Niemców oraz zapobiegać wywożeniu z Poznania broni, wyposażenia, umundurowania czy żywności.
Paluch potrafił wykorzystać dla polskich interesów rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Niemiec, nakazujące tworzenie lokalnych oddziałów porządkowych – Służby Straży i Bezpieczeństwa. Rekrutował do nich wyłącznie Polaków, a żeby wykazać, że w SSiB zachowane są parytety narodowościowe, jako Polaków prezentował Polaków o polskich nazwiskach, a jako Niemców – Polaków o niemieckich nazwiskach. W ciągu 6 tygodni udało się sformować i wyposażyć baon SSiB liczący 9 kompanii po 200 żołnierzy.
Wszystkie te działania koordynował tzw. Sztab Palucha, gdzie skupiła się grupa młodych oficerów, którzy organizowali i koordynowali polskie działania wojskowe, zarówno te legalne, jak i konspiracyjne. Utrzymywał on także relacje z oddziałami w innych miastach Wielkopolski, przygotowując grunt pod ogólne powstanie w prowincji, nawiązał także stałe kontakty ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego w Warszawie.
Powstanie w Poznaniu wybuchło 27 grudnia 1918 roku, a głównymi oddziałami walczącymi po stronie polskiej było 9 kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa, które błyskawicznie opanowały miasto. Paluchowi nie udało się przekonać Naczelnej Rady Ludowej do ogłoszenia powszechnego powstania, sam wysłał więc emisariuszy do Gniezna czy Wrześni, co sprawiło, że powstanie rozlało się na całą Wielkopolskę. Z jego inicjatywy przejęto centralę telefoniczną na Poczcie Głównej, odcinając łączność z Niemcami oraz śródmiejski Fort Grollmana.
W dniu 3 stycznia 1919 roku Paluch przedstawił Naczelnej Radzie Ludowej plan wypowiedzenia Niemcom „małej wojny” oraz przejęcia magazynów broni przez oddziały SSiB. Projekt nie zyskał aprobaty polskich polityków, uznany został za przejaw niesubordynacji ambitnego dowódcy i próbę marginalizowania istniejącego już od 28 grudnia 1918 roku Dowództwa Głównego, na czele którego stał major Stanisław Taczak. Następnego dnia – 4 stycznia 1919 – Mieczysław Paluch został pozbawiony komendy nad oddziałami Służby Straży i Bezpieczeństwa.
Talent wojskowy Palucha wykorzystany został już 6 stycznia, podczas wyprawy na stację lotniczą na Ławicy, podczas której – przy minimalnych stratach własnych – zdobyto lotnisko oraz ponad dwieście samolotów. Od 8 stycznia był szefem sztabu generała Kazimierza Grudzielskiego, przygotowując i prowadząc akcję szubińską (11-15 stycznia 1919), jedną z najpoważniejszych operacji wojskowych powstania wielkopolskiego. Kolejna reorganizacja uczyniła go szefem sztabu frontu północnego;dzięki zwycięskim walkom pod Kcynią (3 lutego 1919) udało mu się utrzymać granicę na linii Noteci. W połowie marca 1919 roku powierzono mu kierowanie sztabem 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, sformowanej z wojsk frontu północnego.
