Sto lat po tym, gdy Tadeusz Kościuszko przysięgał na krakowskim rynku, że wygna z polskiej ziemi obce wojska – 29 maja 1894 roku w skromnym mieszkaniu przy ul. Ogrodowej spotkało się kilkanaście poznanianek. Nie wygłaszały wielkich deklaracji, nie obiecywały wolnej Polski od zaraz, ale zrobiły pierwszy krok na tej drodze – powołały Towarzystwo Przyjaciółek Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi „Warta”.
Kierowniczką i przywódczynią tej organizacji była skromna, drobna nauczycielka Aniela Tułodziecka. Nie zamierzała wzorować się na Kościuszce, nie chciała szlachetnego zrywu, pięknych haseł ani… spektakularnej klęski. Pragnęła natomiast, by każdy dzień przynosił kolejny, mały krok do zbudowania wolnej Polski. Krok na tyle niewielki, że nie zauważą go zaborcze władze, a zarazem tak stanowczy, że nie sposób będzie się już cofnąć.
Osoby działające w „Warcie” głęboko wierzyły, że tylko świadomi obywatele będą potrafili przetrwać germanizacyjny napór państwa pruskiego i przeczekają trudne czasy, a gdy pojawi się okazja, wykorzystają ją i wywalczą wolność. Najważniejszym wyzwaniem, jakie postawiły sobie warcianki, było więc wykształcenie jak największej liczby świadomych, odważnych, inteligentnych obywateli.
Poznanianki stworzyły podziemny system edukacji, niezależny od państwa pruskiego, a z perspektywy władz ‒ nielegalny i wrogi. Chłopcy i dziewczynki z ubogich rodzin uczyli się w małych, dziesięcioosobowych grupach, a tajne komplety odbywały się w prywatnych mieszkaniach. W edukację zaangażowanych było kilkaset nauczycielek, które każdego roku prowadziły zajęcia dla około tysiąca dzieci.
Dzięki Anieli Tułodzieckiej i jej współpracowniczkom poznańskie dzieci nie uległy germanizacji, bo uczyły się języka polskiego, czytały polskie książki, poznawały historię kraju oraz geografię ziem polskich, recytowały wiersze i śpiewały patriotyczne pieśni. Podczas tych lekcji dzieci poznawały także zasady higieny oraz aktywnego sposobu życia, bo mądre poznanianki wiedziały, że zdrowy duch potrzebuje zdrowego ciała.
Kiedy 27 grudnia 1918 roku padł sygnał do powstania, to właśnie uczniowie i uczennice kształceni przez Anielę Tułodziecką oraz jej towarzyszki jako pierwsi wyszli na ulice. Oni rozbroili pruskie oddziały, wywiesili polskie flagi. Mądrość i wiedza jakie nabyli podczas tajnych kompletów sprawiły, że nie popełnili błędów poprzedników i Powstanie Wielkopolskie nie tylko wspaniale się rozpoczęło, ale miało także zwycięski finał.
